DER, DIE, DAS, czyli jak rozpoznać rodzajnik po końcówce rzeczownika

Kiedy użyć DER, kiedy DIE, a kiedy DAS? Jak rozpoznać rodzajnik po końcówce rzeczownika? – Te pytania dręczą uczących się języka niemieckiego od samego początku przygody z nauką.

Zastanawiamy się „ po co są te rodzajniki?”, pobożnie życzymy sobie, żeby ktoś zrobił czystki i wyrzucił je z języka, a czasem buntujemy się i je pomijamy, ponieważ po prostu nie wiemy, którego rodzajnika użyć. Uciekamy przed rodzajnikami! Jakby miały nas zjeść! Pożreć w całości!

Chociaż niemieckie rodzajniki rzadko pokrywają się z tymi w języku polskim, jest kilka sposobów, by je okiełznać.

Zauważ, że rodzajniki w tym poście mają kolory. DER, czyli rodzaj męski jest niebieski, DIE, czyli rodzaj żeński jest czerwony, a DAS, rodzaj nijaki – zielony. Kolory mają ułatwić Ci zapamiętanie i kojarzenie końcówek. Gdy na świat przychodzi chłopak, rodzice kupują niebieskie ubranka, kolor czerwony reprezentujący rodzaj żeński, kojarzy się ze szminką. Z kolei zielony kosmita to obiekt nie do końca zidentyfikowany dlatego dajemy mu zielony rodzajnik nijaki DAS. Tak możecie zapamiętać, który kolor przyporządkować danemu rodzajowi:)

Zacznijmy od rodzajnika DER. Poniżej znajdziesz zestaw końcówek, po których rzeczownik przyjmuje właśnie ten rodzajnik. Naprawdę warto poświęcić czas na zapamiętanie ich, żeby potem nie robić wyliczanki, w której mamy tylko 33,3 procent szans na sukces:)

Rodzaj męski der:

-ant – Praktikant – praktykant, Lieferant – dostawca

-ent – Student – student, Patient – pacjent

-eur – Ingenieur – inżynier, Friseur – fryzjer

-ich – Pfirsich – brzoskwinia, Teppich – dywan

-ig – Honig – miód, König – król

-ist – Pessimist – pesymista, Journalist – dziennikarz, Polizist – policjant

-ling – Säugling – niemowlak, Feigling – tchórz (rzeczowniki zakończone na -ling często są określeniami osób)

-m – Film – film, Arm – ręka

-or –  Direktor – dyrektor, Motor – silnik

-us – Terrorismus – terroryzm, Optimismus – optymizm

Rzeczowniki rodzaju męskiego możemy również rozpoznać po ich znaczeniu. Rodzaju męskiego są też:

• istoty męskie (np:. der Vater – tata, der Mann – mężczyzna, der Junge – chłopak)
• zawody wykonywane przez mężczyzn (np:. der Beamte – urzędnik, der Koch– kucharz) oraz:
• miesiące, pory roku, pory dnia, dni tygodnia, strony świata (np. der Januar – styczeń, der Winter – zima, der Nachmittag – popołudnie, der Westen – zachód)
• nazwy opadów atmosferycznych (der Schnee – śnieg, der Hagel – grad)
• marki samochodów (der Hyundai, der Porsche)
• ciepłe napoje (der Kakao – kakao, der Tee – herbata).
• alkohole (der Wein – wino, der Wodka – wódka).

❗ das Bier – piwo

Rodzaj żeński die:

-ade –  Schokolade – czekolada, Marmelade – dżem

-age – Massage – masaż, Garage – garaż

-anz – Distanz – dystans, Toleranz – tolerancja

-ei – Konditorei – cukiernia, Malerei – malarstwo

❗der Papagei – papuga

-enz – Tendenz – tendencja, Konferenz – konferencja

-heit – Gelegenheit – okazja, Freiheit – wolność

-ie –  Allergie – alergia, Biologie – biologia

-ik – Gestik – gestyka, Politik – polityka

-ion – Nation – naród, Tradition – tradycja

-ität – Kriminalität – przestępczość, Elektrizität – elektryczność

-keit – Möglichkeit – możliwość, Höflichkeit – uprzejmość

-schaft – Freundschaft – przyjaźń, Gemeinschaft – wspólnota

-ung – Wohnung – mieszkanie, Erkältung – przeziębienie

-ur – Kultur – kultura, Karikatur – karykatura

-üre – Lektüre – lektura

Rodzaj żeński będzie miała również większość rzeczowników zakończonych na – e oraz – t, nie jest to jednak stuprocentowa zasada:

die Ankunft – przyjazd

die Abfahrt – odjazd

die Last – ciężar

die Karte –  karta

die Lampe – lampa

❗der Name – imię, nazwisko, der Buchstabe – litera

Pod względem znaczeniowym rodzaj żeński przyjmą:

• rzeczowniki rodzaju żeńskiego określają istoty żeńskie (np:. die Frau – kobieta, die Mutter – mama, die Tante – ciocia)
• zawody wykonywane przez kobiety (np:. die Ärztin – lekarka, die Köchin – kucharka).

❗ das Mädchen – dziewczyna. Ten rzeczownik ma końcówkę –chen, więc musi być rodzaju nijakiego.

• nazwy kwiatów: die Rose – róża, die Nelke – goździk
• nazwy marek papierosów: die Marlboros
• nazwy samolotów: die Boeing (ale: der Airbus)
• nazwy statków: die Titanic

Rodzaj nijaki das:

-at – Sekretariat – sekretariat

-chen – Radieschen – rzodkiewka, Mädchen – dziewczyna

-em – Problem – problem, System – system

-et – Paket – paczka

-ing – Shopping – zakupy, Training – trening

-lein – Büchlein – książeczka

-ma – Thema – temat, Klima – klimat

-ment – Instrument – instrument, Engagement – zaangażowanie

-um – Museum – muzeum, Datum – data

Rodzaju nijakiego są również rzeczowniki odczasownikowe, czyli takie, które wyglądają identycznie jak czasownik (tylko piszemy je z wielkiej litery), np.: das Singen – śpiewanie, das Lesen – czytanie oraz rzeczowniki określające pojęcia zbiorcze zaczynające się na Ge-, np.: das Gemüse – warzywa, das Gebirge – góry. 

Również wiele rzeczowników kończących się na –nis, lub – o jest rodzaju nijakiego:

• das Erlebnis – przeżycie
• das Zeugnis – świadectwo
• das Auto – auto
• das Radio – radio

Pod względem znaczeniowym rodzaj nijaki przyjmą:

• rzeczowniki określające istoty młode, np:. das Baby – małe dziecko
• nazwy środków piorących: das Lenor, das Persil
• nazwy hoteli: das Novotel
• zdecydowana większość pierwiastków chemicznych: das Eisen – żelazo, das Zinn – cyna

Życzę Wam owocnej nauki końcówek, a gdy już będziecie gotowi, sprawdźcie swoją wiedzę rozwiązując ćwiczenia. 🙂 Viel Spaß! Dobrej zabawy!

ℹ Istnieje szczęśliwie kilka sytuacji, w których rodzajnik można w zdaniu pominąć. 

Te wpisy również mogą Cię zainteresować:

Przypadki niemieckie – jak używać? Tabela, odmiana, przykłady

Odmiana czasowników regularnych w języku niemieckim

Zaimek dzierżawczy w języku niemieckim

Gdzie umieścić nicht w zdaniu?

Podobał Ci się wpis? Bądź na bieżąco, śledząc mojego fan page’a! ? Zachęcam również do pozostawienia komentarza pod wpisem. To bardzo mobilizuje do ciągłej pracy nad blogiem. Dziękuję i do usłyszenia!

Angelika