Tryb rozkazujący w języku niemieckim – zasady tworzenia + przykłady
Trybu rozkazującego (= der Imperativ) używamy w języku niemieckim nie tylko po to, by rozkazywać 🙂 Stosujemy go również do wyrażania próśb czy udzielania wskazówek – dokładnie tak, jak robi to reklama cukierków, które na pewno znasz.
Weź dwa – Nimm 2 – to właśnie tryb rozkazujący czasownika nehmen dla osoby du. Stosujesz się do wskazówek producenta? 🙂
Spis treści
Dla których osób tworzymy tryb rozkazujący?
Tryb rozkazujący możemy utworzyć dla następujących osób:
✔ 2. osoby liczby pojedynczej – du (ty) – jeśli zwracasz się do jednej osoby, z która jesteś na „ty”
✔ 1. osoby liczby mnogiej – wir (my) – jeśli jest nas przynajmniej dwóch i zwracamy się do większej ilości osób chcąc zachęcić je do zrobienia czegoś, czego i my również będziemy uczestnikiem/jeśli jest nas przynajmniej dwóch i chcemy drugiej osobie zaproponować coś
✔ 2. osoby liczby mnogiej – ihr (wy) – jeśli zwracasz się do większej ilości osób, z którymi jesteś na „ty”
✔ 3. osoby liczby mnogiej – Sie (Pan, Pani, Państwo) – jeśli zwracasz się do jednej lub większej ilości osób, z którymi jesteś na „Pan, Pani”
Jak utworzyć tryb rozkazujący w języku niemieckim?
Tworzenie trybu rozkazującego będziemy zaczynać zawsze od zwyczajnej odmiany czasownika do danej osoby w trybie oznajmującym czasu teraźniejszego. Co dzieje się dalej? Spójrz na grafikę poniżej – w powyższy sposób odmienimy każdy czasownik regularny:
Obok czasownika w trybie rozkazującym dla „du” oraz „ihr” nie pojawia się osoba!
Rozkaz/nakaz/prośbę zawsze zaczniesz od czasownika.
Ważne!
Niektórzy idą w temacie trybu rozkazującego na skróty i chcąc utworzyć formę dla du, po prostu odcinają od bezokolicznika -en. Nie rób tak! Zawsze najpierw odmieniaj dany czasownik do osoby w czasie teraźniejszym. Tylko wtedy wyjdą na światło dzienne jego ewentualne nieregularności. Możesz to dostrzec na przykładzie poniższych czasowników.
geben – dawać
du gibst – Gib! – Daj!
wir geben – Geben wir! – Dajmy!
ihr gebt – Gebt! – Dajcie!
Sie geben – Geben Sie! – Proszę dać!
nehmen – brać
du nimmst – Nimm! – Weź!
wir nehmen – Nehmen wir! – Weźmy!
ihr nehmt – Nehmt! – Weźcie!
Sie nehmen – Nehmen Sie! – Proszę wziąć!
warten – czekać
du wartest – Warte! – Poczekaj!
wir warten – Warten wir! – Poczekajmy!
ihr wartet – Wartet! – Poczekajcie!
Sie warten – Warten Sie! – Proszę poczekać!
O ile nie jesteś bardzo wkurzona/wkurzony, w każdym przypadku do formy trybu rozkazującego warto dodać bitte – proszę.
Być może kiedyś spotkasz się z formą trybu rozkazującego dla 2. osoby liczby pojedynczej, do której dołączone będzie dodatkowe „e” (Gehe!, Mache!, Komme!) i nie będzie to wynikało z odmiany czasownika. Są to formy starsze, nadal akceptowane, jednak powoli wychodzą z użycia.
Czasowniki rozdzielnie złożone – tryb rozkazujący
Czasowniki rozdzielnie złożone w trybie rozkazującym rozdzielają się:
auf/räumen – sprzątać
du räumst auf – Räum auf! – Posprzątaj!
wir räumen auf – Räumen wir auf! – Posprzątajmy!
ihr räumt auf – Räumt auf! – Posprzątajcie!
Sie räumen auf – Räumen Sie auf! – Proszę posprzątać!
Tryb rozkazujący – wyjątki
✔ w czasownikach nieregularnych, w których dochodzi do przegłosu z a na ä, znika ten przegłos (Umlaut):
fahren – jechać
du fährst -> Fahr! – Jedź! (skreślamy du, skreślamy –st z końcówki oraz Umlaut)
✔ czasowniki essen oraz lesen nie tracą końcówki -st w 2 os. l. poj., lecz samo t:
lesen – czytać
du liest –> Lies! – Czytaj! (skreślamy du oraz t z końcówki)
essen – jeść
du isst –> Iss! – Jedz! (skreślamy du oraz t z końcówki)
Formy nieregularne trybu rozkazującego przyjmują również czasowniki sein, haben i werden:
sein – być
du – Sei ruhig! – Bądź cicho!
wir – Seien wir ruhig! – Bądźmy cicho!
ihr – Seid ruhig! – Bądźcie cicho!
Sie – Seien Sie ruhig! – Proszę być cicho!
haben – mieć
du – Hab Mut! – Miej odwagę!
wir – Haben wir Mut! – Miejmy odwagę!
ihr – Habt Mut! – Miejcie odwagę!
Sie – Haben Sie Mut! – Proszę mieć odwagę!
werden – stawać się
du – Werde netter! – Stań się milszy!
wir – Werden wir netter! – Stańmy się milsi!
ihr – Werdet netter! – Stańcie się milsi!
Sie – Werden Sie netter! – Proszę stać się milszym!
Przykłady zdań w trybie rozkazującym:
✔ Mach bitte das Fenster zu! – Zamknij proszę okno!
✔ Lass mich in Ruhe! – Zostań mnie w spokoju!
✔ Wartet bitte auf mich! – Poczekajcie na mnie, proszę!
✔ Wende dich an den Lehrer, damit er dir hilft! – Zwróć się do nauczyciela, żeby ci pomógł!
✔ Sprich bitte langsamer, damit ich dich verstehen kann. – Mów proszę wolniej, żebym mogła cię zrozumieć!
✔ Sag mal, wo lässt du deine Haare schneiden? – Powiedz mi, gdzie obcinasz włosy?
✔ Gehen wir mal ins Kino! – Chodźmy do kina!
✔ Bleiben Sie heute im Bett. – Proszę dziś zostać w łóżku!
Ćwiczenia na tryb rozkazujący w języku niemieckim znajdziesz w w moim kursie w formie e-booka Kierunek: niemiecki. Zbuduj solidne podstawy języka. W e-booku znajdziesz również wszystkie inne najważniejsze zagadnienia gramatyczne, dzięki którym zbudujesz swoje solidne postawy języka niemieckiego.
Czy ten wpis pomógł Ci zrozumieć tryb rozkazujący? Daj proszę znać w komentarzu!
Podobał Ci się wpis? Nie przegap kolejnych! Bądź na bieżąco, śledząc mnie na Facebooku i Instagramie! Zachęcam również do pozostawienia komentarza pod wpisem. To bardzo mobilizuje do ciągłej pracy nad blogiem. Dziękuję!
Angelika
