Rekcja czasownika w języku niemieckim

Zanim przejdziemy do tematu rekcji czasownika, upewnij się, że rozumiesz dwa następujące pojęcia:

PRZYPADEK – w języku niemieckim mamy cztery przypadki: Nominativ, Genitiv, Dativ, Akkusativ

PRZYIMEK – to np. auf, in, an, mit, von, zu, itd.

Czym jest rekcja czasownika w języku niemieckim? 

Spora grupa niemieckich czasowników wymaga dopełnienia w odpowiednim przypadku lub łączy się z nim przy pomocy przyimka. To właśnie nazywamy rekcją. Czasowniki, które bezpośrednio łączą się z przypadkiem to na przykład: sein + N, gehören + D, stören + Akk. Te, które wymagają przyimka to dla przykładu:  bitten um + Akk – prosić o, diskutieren über + Akk – dyskutować o czy sprechen mit + D – rozmawiać z.  W tym wpisie skupimy się na wyrażeniach rekcyjnych z przyimkami. 

Skąd mam wiedzieć, jaki przyimek i przypadek łączą się z danym czasownikiem?

Tego, jaki przyimek występuje po danym czasowniku, musisz niestety nauczyć się na pamięć – nie ma na to zasady. Próba pomocy sobie językiem polskim, może nam w tym przypadku nie wyjść na dobre. To, co w języku polskim ma sens, w języku niemieckim – niekoniecznie. Spójrz:

Anna verabschiedete sich von ihrer Tante. – Anna pożegnała się ze swoją ciocią. (Anna verabschiedete sich mit ihrer Tante – źle!)

Na szczęście nie musisz zapamiętywać dla każdego połączenia czasownikowo-przyimkowego z osobna przypadku, z którym się łączy. Wystarczy, że nauczysz się tych kilku przyimków, które zawsze łączą się z Dativem (celownikiem) i tych, po których zawsze jest Akkusativ (biernik). 

✍️ Po następujących przyimkach jest zawsze Dativ: aus, bei, mit, nach, von, zu. Jeśli widzisz któryś z nich, to od razu wiesz, że potrzebujesz Dativu. 

✍️ Po następujących przyimkach jest zawsze Akkusativ: für, durch, gegen, um. Jeśli widzisz któryś z nich, to od razu wiesz, że potrzebujesz Akkusativu. 

Jedyne przyimki, które w rekcji mogą się łączyć zarówno z Dativem, jak i z Akkusativem to: an, in oraz auf. W wyrażeniach z tymi przyimkami trzeba więc również zapamiętać, czy stoi przy nich D czy Akk. 

Rekcja czasownika w języku niemieckim – lista najważniejszych czasowników z przyimkami

AKKUSATIV

AN

AUF

FÜR

IN

übersetzen in + Akk – tłumaczyć na 

sich verlieben in + Akk – zakochać się w

ÜBER

sich ärgern über + Akk – denerwować się z powodu

diskutieren über + Akk – dyskutować o 

lachen über + Akk – śmiać się z 

sich freuen über + Akk – cieszyć się z powodu

nach|denken über + Akk – rozmyślać o, zastanawiać się nad

sprechen über + Akk – rozmawiać o 

UM

sich bewerben um + Akk – aplikować o 

bitten um + Akk – prosić o 

sich kümmern um + Akk – troszczyć się o 

es geht um + Akk – chodzi o 

es handelt sich um + Akk – chodzi o 

---

DATIV

VON

träumen von + D – marzyć o 

erzählen von + D – opowiadać o 

sich verabschieden von + D – żegnać się z 

ab|hängen von + D – zależeć od

wissen von + D – wiedzieć o 

AN 

teilnehmen an + D – brać udział w 

arbeiten an + D – pracować nad

AUS

bestehen aus + D – składać się z 

BEI

helfen bei + D – pomagać w 

sich bedanken bei + D – dziękować komuś

sich entschuldigen bei + D – przepraszać kogoś

MIT

an|fangen mit + D – zaczynać od

auf|hören mit + D – rzucić coś, przestać coś robić

sich beschäftigen mit + D – zajmować się czymś

sprechen mit + D – rozmawiać z 

NACH

fragen nach + D – pytać o

suchen nach + D – szukać czegoś

ZU

ein|laden zu + D – zapraszać na

gratulieren zu + D – gratulować z okazji

Jak wygląda zdanie z rekcją czasownika?

Zdania oznajmujące:

Zdania oznajmujące tworzymy standardowo, z zachowaniem podstawowych zasad szyku w języku niemieckim, czyli pamiętamy o tym, by czasownik był na drugim miejscu w zdaniu, za nim występuje przyimek oraz dopełnienie w odpowiednim przypadku, np. 

träumen von + D – marzyć o 

Ich träume von einer Weltreise. – Marzę o podróży dookoła świata. 

denken an + Akk – myśleć o 

Ich denke an dich. – Myślę o Tobie. 

Zdania pytające:

Standardowe pytania rozstrzygające (czyli takie, na które możemy odpowiedzieć tak lub nie) również tworzymy z zachowaniem standardowych zasad. Zdanie rozpoczynamy od czasownika, po nim stawiamy osobę, przyimek oraz dopełnienie w odpowiednim przypadku. 

Träumst du von einer Weltreise? – Marzysz o podróży dookoła świata?

Denkst du an mich? – Myślisz o mnie? 

Jeśli chcemy zadać pytanie o dopełnienie przyimkowe (czyli takie, w którym pojawia się przyimek), musimy postąpić według poniższych zasad. 

1. Pytanie o osobę

Dativ:

Pytanie o osobę zaczynamy od przyimka, po którym pojawia się wem, np.

träumen von + D – marzyć o

Von wem träumst du? – O kim marzysz?

Akkusativ:

Pytanie o osobę zaczynamy od przyimka, po którym pojawia się wen, np. 

warten auf + AKK – czekać na

Auf wen wartest du? – Na kogo czekasz?

2. Pytanie o rzecz / zjawisko:

Pytania o rzecz/zjawisko, niezależnie od przypadku, zaczynamy od wo/wor  ( wo – gdy przyimek zaczyna się spółgłoską, wor – gdy przyimek zaczyna się samogłoską), do którego doklejamy przyimek. 

Dativ:

träumen von + D – marzyć o

Wovon träumst du? – O czym marzysz?

Akkusativ:

warten auf + AKK – czekać na

Worauf wartest du? – Na co czekasz?

3. Krótkie odpowiedzi: 

Jeśli chcemy odpowiedzieć krótko, bez stosowania dopełnienia (jest możliwe, gdy znany jest kontekst wypowiedzi), możemy użyć krótkiej odpowiedzi. Tworzymy je zaczynając od da/dar (da – gdy przyimek zaczyna się spółgłoską, dar – gdy przyimek zaczyna się samogłoską), do którego doklejamy przyimek.

danken für + Akk 

Ich danke dir für die Hilfe. – Dziękuję Ci za pomoc. 

Dziękuję Ci za to. – Ich danke dir dafür.  

fragen nach + D – pytać o 

Er fragt nach dem Weg. – On pyta o drogę.

Er hat danach gefragt. – On pytał o to. 

Rekcja czasownika w języku niemieckim – jak się jej uczyć?

1. Zrozum niemieckie przypadki

Rekcja to połączenie czasownika z przyimkiem, po którym występuje rzeczownik/zaimek w odpowiednim przypadku. Sama wiedza, że tu ma być Dativ czy Akkusativ nie wystarczy. Musisz wiedzieć, jak odmienia się rodzajnik przez przypadki, czyli np. że der w Akkusativie zmienia się w den. 

2. Naucz się przyimków

Istnieją przyimki, po których zawsze jest Dativ, są też takie, po których zawsze wystąpi Akkusativ, ale to już wiesz z początku tego artykułu ?

3. Grupuj!

Pogrupuj czasowniki, których chcesz się nauczyć. Uczenie się kategoriami ułatwia zapamiętywanie. Możesz nauczyć się najpierw czasowników łączących się z przyimkiem nach, potem z um itd. 

4. Ucz się w kontekście!

Jeśli będziesz uczyć się suchych wyrażeń, prawdopodobnie nie będziesz wiedzieć, jak je zastosować w zdaniu. Twój umysł musi wiedzieć, do czego potrzebuje tego, czego chcesz go nauczyć. Uargumentuj mu to ? Twórz zdania, które dotyczą Ciebie i Twojego życia, np. 

Ich träume von einer Weltreise. 

Ich denke jeden Tag an meine Mutter. 

Karol hat mich gestern nach meiner Telefonnummer gefragt. 

5. Zrób sobie fiszki!

Nauka słówek za pomocą fiszek należy do moich ulubionych, mam nadzieję, że spodoba się i Tobie. Fiszki możesz zrobić odręcznie na zwykłych karteczkach lub w aplikacji do tworzenia fiszek, np. Quizlet. O tworzeniu fiszek w Quizlecie i o nauce metodą fiszek generalnie, pisałam w tym artykule, a teraz w skrócie:

Po jednej stronie zapisujesz wyrażenie w języku polskim, np. 

Po drugiej stronie zapisujesz to wyrażenie po niemiecku:

Podobał Ci się wpis? Nie przegap kolejnych! Bądź na bieżąco, śledząc mnie na Facebooku i Instagramie! Zachęcam również do pozostawienia komentarza pod wpisem. To bardzo mobilizuje do ciągłej pracy nad blogiem. Dziękuję!

Angelika